Օրերս Հայաստանի կառավարության ապարատի ղեկավար նախարարը «Ժամանակ» թերթի թղթակցի հետ զրույցում հայտարարել էր, որ «կտրուկ աճը(նվազագույն աշխատավարձ, Ս.Գրիգորյան) կարող է բացասաբար անդրադառնալ տնտեսության վրա»:
Նախարարօ խոսքով՝ նվազագույն աշխատավարձի նկատելի աճը սպառնում է աշխատատեղերի կրճատմամբ, ինչն իր հերթին, նպաստում է բնակչության արտագաղթին: Մյուս բացասական հետեւանքը գնաճն է: Ուստի նվազագույն աշխատավարձը պետք է աստիճանաբար բարձրացնել: Հիշեցնենք, որ խորհրդարանում ընդդիմության պատգամավորները պահանջում էին այն բարձրացնել 75 հազար դրամով:
Ինչ վերաբերում է գնաճին, ապա բոլորը գիտեն, որ գների բարձրացումը հնարավոր է «առաջարկի-պահանջարկի» հարաբերակցության կտրուկ խախտման դեպքում: Այստեղ պետք է հաշվի առնել երկու հանգամանք: Նախ, երկրում աշխատավարձերի բարձրացումը կբերի վճարունակ բնակչության պահանջարկի ընդհանուր ծավալի աճին: Երկրորդ, առեւտրական ընկերությունների աշխատակազմի աշխատավարձի բարձրացումը կանդրադառնա նրանց արտադրանքի ինքնարժեքի վրա, այսինքն՝ ապրանքների ու ծառայությունների, ինչն էլ կհանգեցնի դրանց գնաճին:
Սակայն, պաշտոնական տվյալների համաձայն, միջին աշխատավրձը ավելին է, քան 75 000 դրամը: Ընթացող տարվա հունիս ամսվա ցուցանիշով պետական հատվածում այն կազմել է 127.2 հազար դրամ, իսկ մասնավոր հատվածում ՝ 186.1 հազար դրամ: Հաշվի առնենք, որ հունվար ամսին նվազագույն աշխատավարձն ընդգրկում է պարտադիր սոցիալական ապահովագրության վճարը, որը վճարում է գործատուն:
Սա էապես փոխում է աշխատավարձի իրական պատկերը: Առանց եկամտահարկի միավորի, այն համապատասխանաբար 96.1 հազար է ու 139.6 հազար դրամ: Նույնիսկ այս դեպքում սա ավելին է, քան 75 հազարը: Եթե, իհարկե, հավատանք վիճակագրությանը…
Պետական սեկտորում նվազագույն միջին աշխատավարձը 75 հազարից քիչ է միայն «անտառային ու գյուղատնտեսության, ձկնորսության» ոլորտում՝ մոտ 73,7 հազար դրամ այս տարվա հունիսի ցուցանիշների համաձայն: Նշենք, որ այս ոլորտում աշխատում է պետական սեկտորում աշխատող 260,1 հազարից միայն 3,5 հազարը(2011թ. տվյալներ):
Կրթության բնագավառում աշխատողների թիվն ավելին է՝ 100,8 հազար մարդ, իսկ առողջապահության ու սոցիալական սպասարկման ոլորտում՝ 36,2 հազար մարդ: Նրանց նվազագույն աշխատավարձը կազմում է համապատասխանաբար 100,4 հազար ու 103,4 հազար դրամ:
Վերոհիաշյալ տվյալներից կարող են կարեւոր եզրակացություն անել: Եթե մեզ մոտ 75 000-ից քիչ աշխատավարձերը գերակշռում են, հետեւաբար, կա սուր տարբերակում: Նույնիսկ նույն կազմակերպությունում ղեկավար անձնակազմի ու շարքային աշխատողի աշխատավարձը կարող է էապես տարբերվել: Նման իրավիճակ հանդիպում է ինչպես մասնավոր, այնպես էլ պետական կազմակերպություններում: Այդ է պատճառը, որ միջին ցուցանիշն այդքան աղավաղում է իրական պատկերը: Թեեւ անիրական է, սակայն կարելի է խորհուրդ տալ հնարավորինս նվազեցնել աշխատավարձերի միջեւ տարբերությունը:
Ինչ վերաբերում է աշխատավարձերի բարձրացումից հետո կտրուկ գնաճին, ապա նրբություններ կան: Օրինակ, սննդամթերքի մի մասը մենք ներկրում ենք: Վճարունակության մակարդակի բարձրացմամբ կավելանա ապրանքի պահանջարկը, որն էլ թույլ կտա ներկրողին ավելացնել ներկրման ծավալները՝ պահպանելով ապրանքի արժեքը: Մրցակցող շուկայուն այս հարցն ինքնաբերաբար է լուծվում: Իսկ մենաշնորհային շուկայում չարաշահումների համար կա մրցակցության պաշտպանության հանձնաժողով, որը պետք է լուծի այդ հարցերը…
Հնարավոր է նաեւ գյուղատնտեսական ապրանքների գնաճ, որոնց ռեսուրսները սահմանափակ են: Սակայն, կարծում եմ, որոշակի գբաճը միայն կօգնի առանց այդ էլ կարիքավոր գյուղատնտեսներին: Եթե, իհարկե, գնաճից ստացված եկամուտը նրանց բաժին հասնի, այլ ոչ թե միջնորդներին կամ սուպերմարկետներին:
Բարձրաստիճան պաշտոնյան անհանգստանում է նաեւ աշխատողների մասնակցությամբ մասնավոր սեկտորում: Բանն այն է, որ այդ հատվածում կառավարությունը գործնականում ոչ մի լծակ չունի գործատուների գործողության վրա, եթե վերջինս ցանկանա «կրճատել» իր անձնակազմի աշխատավարձը՝ ֆինանսի տնտեսման նպատակով:
Սակայն, ո՞վ է մեղավոր այս ամենաթողության համար: Մեղավոր է մեր գերլիբերալ տնտեսական քաղաքականությունը, որը լիիրավ ազատություն է տվել գործատուներին: Բացի այդ, շատ ընկերություններում բացակայում են արհմիությունները, հատկապես ծառայությունների ոլորտում: Այնպես որ կա վտանգ, որ աշխատավարձի բարձրացմամբ կկրճատվեն աշխատատեղերը: Չի բացառվում նաեւ ստվերային զբաղվածությունը…
Սակայն սխալ ու անարդար կլինի քիչ վճարվող վարձու աշխատողներին դատապարտել իրենց խորհրդանշական աշխատավարձերի համար:
Չէ որ 75 հազար դրամ կազմող նվազագույն աշխատավարձն, ըստ էության, իր մեջ հեղափոխական ոչինչ չի կրում: Ուղղակի աշխատողների այս խմբի կենսամակարդակը փոքր-ինչ կբարձրանա…
Սմբատ Գրիգորյան
Комментариев нет:
Отправить комментарий